Trong quá trình bảo quản rượu vang, nút bần đóng một vai trò quan trọng để đảm bảo chất lượng và hương vị của sản phẩm. Nút bần là một phần không thể thiếu trong chai rượu vang, mang lại các lợi ích đặc biệt trong việc bảo quản và phát triển rượu vang. Hãy cùng Vin98 tìm hiêu Nút bần Rượu Vang là gì?.
Nút bần rượu vang là gì?
Nút bần rượu vang là một phụ kiện đặc biệt được sử dụng để đậy kín miệng chai rượu vang sau khi nước hoặc rượu được đóng vào trong chai. Nó có vai trò quan trọng trong việc giữ cho rượu không tiếp xúc với không khí bên ngoài, từ đó đảm bảo chất lượng và độ tươi mát của rượu được duy trì trong quá trình lưu trữ và vận chuyển.
Nút bần được làm từ vỏ cây sồi (quercus suber) có tính năng chống thấm nước và khả năng co giãn. Quá trình sản xuất nút bần bao gồm các công đoạn như thu hoạch vỏ cây sồi, làm sạch và khử trùng, và tạo hình cho nút bần.
Có nhiều loại nút bần khác nhau được sử dụng trong ngành công nghiệp rượu vang. Ngoài nút bần tự nhiên, còn có các dạng nút bần kỹ thuật (twin top agglomerated stopper), nút ép (agglomerated stopper), nút bần Champagne (Champagne stopper), và nhiều loại khác. Mỗi loại nút bần có đặc điểm và ưu điểm riêng, được sử dụng cho các loại rượu vang khác nhau và đáp ứng các yêu cầu khác nhau về chi phí, chất lượng và khả năng bảo quản.
Tuy nhiên, nút bần cũng có một số hạn chế và khuyết điểm, như khả năng gây mùi nút bần (cork taint) khi bị nhiễm các hợp chất gây mùi khó chịu, và giá thành có thể cao đối với những nút bần chất lượng cao.
Lịch sử của nút bần
Vào khoảng 1.500 năm trước công nguyên, trong thời kỳ Hy Lạp cổ đại, người Phoenicia đã sử dụng nút bần trong việc đóng kín các bình đất nung được sử dụng để chứa rượu vang (thường được gọi là bình Amphora ngày nay). Nút bần đã thay thế các vật liệu thô sơ như vải, đất và da trước đây được sử dụng.
Tuy nhiên, vào thời Trung Cổ, các nhà làm rượu chuyển sang sử dụng thùng gỗ để chứa rượu vang và nút bần dần trở nên ít phổ biến và bị lãng quên.
Bình rượu vang ở thời kỳ đầu
Đến đầu thế kỷ 17, chai rượu thuỷ tinh được tạo ra để thay thế thùng gỗ và bình Amphora. Ban đầu, nút chai thuỷ tinh được làm bằng tay, nhưng gặp phải nhiều khó khăn, bao gồm chi phí đắt đỏ và kỹ thuật chế tác chưa hoàn thiện, dẫn đến việc chai rượu dễ vỡ khi mở và đóng nắp. Vì các vấn đề này, nút bần một lần nữa trở nên phổ biến và được sử dụng lại. Cho đến ngày nay, nút bần vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng và trung thành trong việc bảo quản rượu vang.
Quy trình sản xuất nút bần
Để sản xuất nút bần, người thợ phải thực hiện qua ba công đoạn chính như sau:
Thu hoạch vỏ cây sồi: Nút bần được làm từ vỏ cây sồi, chủ yếu từ loài cây sồi Quercus Suber. Từ tháng 5 đến cuối tháng 8, nông dân lựa chọn cây sồi có tuổi đời ít nhất 25 năm để thu hoạch vỏ. Quá trình bóc vỏ phải thực hiện cẩn thận để không làm tổn hại đến thân cây. Mỗi cây sồi chỉ được thu hoạch vỏ một lần sau khoảng 9-12 năm, để cho cây có đủ thời gian tái tạo lớp vỏ mới.
Thu hoạch vỏ cây sồi
Làm sạch và khử trùng: Trước khi tiến hành tạo hình cho nút bần, vỏ cây sồi được đặt vào thùng thép chứa nước sôi và dung dịch diệt nấm mốc. Quá trình khử trùng này làm cho vỏ cây mềm mại hơn và dễ dàng trong quá trình tạo hình nút bần. Sau đó, những tấm vỏ không đạt yêu cầu chất lượng sẽ được loại bỏ và sử dụng cho sản phẩm nút bần có giá trị thấp hơn.
Công đoạn luộc nút bần
Tạo hình cho nút bần: Trong giai đoạn cuối cùng, những tấm vỏ cây được chế tác thủ công thành hình dạng của nút bần. Sản phẩm hoàn thiện được gọi là “Natural Cork”. Trước khi đưa ra thị trường, nút bần cần được khử trùng một lần nữa và đi qua quá trình phân loại để đảm bảo chất lượng.
Một công đoạn trong quá trình sản xuất nút bần
Giá trị của nút bần có thể khác nhau tùy thuộc vào chất lượng của nó. Các yếu tố như kích thước, độ dày và tính hoàn hảo của nút bần đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá thành của sản phẩm này.
Nút bần ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng rượu vang?
Nút bần rượu vang có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng và hương vị của rượu vang. Dưới đây là một số ưu điểm và khuyết điểm của nút bần:
Ưu điểm:
- Nút bần có tính đàn hồi và khả năng nén tốt. Khi được đặt trên miệng chai, nó có thể co giãn và bít kín miệng chai, ngăn chặn nước rượu và không khí thoát ra ngoài.
- Nút bần cho phép một lượng nhỏ oxy thông qua trong quá trình lưu giữ rượu vang. Điều này tạo điều kiện cho rượu vang trưởng thành và phát triển về hương vị, cấu trúc và độ chát mềm mại hơn. Đối với những chai rượu vang lâu năm, nút bần giúp tạo ra sự phong phú và phức tạp trong hương vị.
Khuyết điểm:
- Nút bần có thể gây mùi nút bần (Cork Taint) trong rượu vang. Mùi này xuất hiện do hợp chất 2,4,6-trichloroanisole (TCA), được hình thành trong quá trình sản xuất nút bần. TCA có khả năng ảnh hưởng đến hầu hết các vật liệu gỗ và là nguyên nhân chính gây mất mùi và mất vị của rượu vang. Ước tính rằng TCA có thể ảnh hưởng đến 1-5% sản lượng rượu vang trên toàn thế giới.
- Nút bần tự nhiên có thể tăng giá thành của rượu vang. Tùy thuộc vào chất lượng và thương hiệu, nút bần có thể đắt gấp ba lần so với nút chai khác. Điều này có thể ảnh hưởng đến giá bán cuối cùng của rượu vang.
Nút bần rượu vang có ưu điểm là giữ cho rượu vang tốt hơn trong quá trình lưu trữ và phát triển hương vị phong phú. Tuy nhiên, khả năng bị mùi nút bần và giá thành cao là những khuyết điểm cần được xem xét.
Phân loại nút bần
Các dạng nút bần khác nhau đã được tạo ra để đáp ứng nhu cầu và yêu cầu đa dạng của khách hàng. Dưới đây là một số dạng nút bần phổ biến:
Nút bần kỹ thuật ( Technical Stopper/ Twin Top Agglomerated Stopper)
Nút bần kỹ thuật, còn được gọi là Technical Stopper hoặc Twin Top Agglomerated Stopper, là một loại nút bần được tạo ra từ những mảnh gỗ còn dư lại sau quá trình sản xuất nút bần tự nhiên. Những mảnh gỗ này được nghiền nhỏ và kết dính lại với nhau bằng một hỗn hợp keo đặc biệt.
Đặc điểm đặc biệt của nút bần kỹ thuật là ở hai đầu của nó được dán thêm 2 miếng gỗ tự nhiên nguyên vẹn. Điều này giúp nút bần kỹ thuật thừa hưởng được ưu điểm của nút bần tự nhiên, như tính đàn hồi, khả năng kín khít và không thấm nước. Nút bần kỹ thuật cũng giúp giảm thiểu nguy cơ mùi nút bần (Cork Taint) so với các loại nút bần composite khác.
Nút bần kỹ thuật (Technical Stopper)
Một ưu điểm lớn của nút bần kỹ thuật là giá thành rẻ hơn so với nút bần tự nhiên. Điều này làm cho nút bần kỹ thuật trở thành một lựa chọn phổ biến cho các nhà sản xuất rượu vang với mục tiêu tối ưu hóa chi phí sản xuất mà vẫn đảm bảo chất lượng và tính kín khít của chai rượu vang.
Nút bần kỹ thuật là một loại nút bần được tạo ra từ những mảnh gỗ tái chế, kết dính lại với nhau bằng keo đặc biệt. Với ưu điểm tính đàn hồi và kín khít của nút bần tự nhiên, cùng với giá thành phải chăng, nút bần kỹ thuật là một lựa chọn phổ biến trong ngành công nghiệp sản xuất rượu vang.
Nút ép ( Agglomerated Stopper)
Nút ép, còn được gọi là Agglomerated Stopper, là một dạng nút bần có giá thành rẻ và thường được sử dụng cho các loại rượu vang có thời gian trữ từ 2 đến 3 năm. Thành phần tạo nên nút ép tương tự như nút bần kỹ thuật, gồm những mảnh gỗ tái chế được nghiền nhỏ và kết dính lại với nhau bằng một loại keo đặc biệt.
Tuy nhiên, điểm khác biệt quan trọng của nút ép là ở hai đầu của nó không được bổ sung thêm miếng gỗ tự nhiên. Điều này có nghĩa là ảnh hưởng của nút bần lên chất lượng và hương vị của rượu vang sẽ ít hơn so với nút bần kỹ thuật hoặc nút bần tự nhiên.
Nút ép ( Agglomerated Stopper)
Vì giá thành rẻ và khả năng đáp ứng nhu cầu lưu trữ trong khoảng thời gian ngắn, nút ép thường được sử dụng cho các loại rượu vang không yêu cầu quá trình lão hóa lâu dài hoặc các loại rượu vang dùng hàng ngày. Tuy nhiên, nếu được lưu trữ trong thời gian dài hơn hoặc cho các loại rượu vang cao cấp, nút ép có thể không đáp ứng được yêu cầu của sự trưởng thành và phát triển hương vị.
Nút ép là một loại nút bần có giá thành rẻ và thường được sử dụng cho các loại rượu vang có thời gian trữ từ 2 đến 3 năm. Mặc dù có thành phần tương tự như nút bần kỹ thuật, nút ép thiếu sự bổ sung miếng gỗ tự nhiên ở hai đầu, làm giảm ảnh hưởng của nó lên chất lượng và hương vị của rượu vang.
Nút chai Champagne ( Champagne Stopper)’
Nút chai Champagne, hay còn được gọi là Champagne Stopper, là một dạng nút bần được sử dụng đặc biệt cho chai rượu vang sủi, như rượu Champagne. Do tính chất đặc thù của dòng rượu vang sủi, quy trình sản xuất nút bần cho chúng cũng có một số khác biệt.
Với áp suất trong chai rượu Champagne đạt khoảng 5-6 bars ATM và lượng khí CO2 lớn, việc đảm bảo an toàn trong quá trình lưu trữ và vận chuyển là rất quan trọng. Do đó, nút chai Champagne cần có một vòng kẽm bao quanh để giữ nút chặt vào chai. Đồng thời, việc sử dụng nút gỗ tự nhiên là cần thiết để giảm khả năng thoát khí ra bên ngoài. Tuy nhiên, vì nút gỗ tự nhiên có độ mềm mại, nên để việc mở nút chai rượu vang sủi trở nên an toàn và dễ dàng hơn, nó được kết hợp với một phần nút bần kỹ thuật ở phía trên.
Champagne Charles de Cazanove Wine Cork
Trước khi được đóng vào chai, nút gỗ có hình dạng thẳng và kích thước khoảng 31 mm. Tuy nhiên, khi ép vào chai, phần nút được giảm xuống còn 18 mm, vừa với miệng chai, tạo nên hình dạng ngộ nghĩnh của nút bần Champagne. Phần thân dưới của nút sau đó sẽ giãn nở để ngăn chặn khí CO2 thoát ra bên ngoài, đảm bảo áp suất và sự sủi bọt của rượu Champagne được duy trì.
Nút chai Champagne là một dạng nút bần đặc biệt được sử dụng cho rượu vang sủi như Champagne. Với vòng kẽm bao quanh và sự kết hợp giữa nút gỗ tự nhiên và nút bần kỹ thuật, nó đảm bảo an toàn trong việc mở nút chai và duy trì áp suất và sự sủi bọt của rượu Champagne.
Tổng kết
Nút bần rượu vang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo quản và phát triển rượu vang. Nó tạo ra một môi trường oxy hóa nhẹ và đảm bảo kín chặt, giúp rượu vang duy trì chất lượng và hương vị tốt nhất. Việc lựa chọn nút bần phù hợp cần được xem xét kỹ lưỡng dựa trên loại rượu vang và mục đích sử dụng.
Tìm hiểu thêm:
- Hướng dẫn cách nếm rượu vang chuyên nghiệp như chuyên gia
- Vì sao rượu vang có nhiều hương vị?
- Cách đọc nhãn chai rượu vang Ý
